Τον Μάιο του 2023 εκδόθηκε ο νέος κανονισμός 2023/1115, για τη διαθεσιμότητα στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την εξαγωγή από την Ένωση ορισμένων βασικών και παράγωγων προϊόντων, που συνδέονται με την αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Με τον κανονισμό να τίθεται σε ισχύ τον Ιούνιο του 2024, αναφέρουμε λεπτομέρειες για τα επηρεαζόμενα προϊόντα και φορείς, αλλά και τις αλλαγές που επιφέρει ο καινούργιος νόμος σε παραγωγούς και μεταποιητές χάρτινων συσκευασιών.
Table of Contents
Νέος Κανονισμός – Τι αλλάζει
Βάσει του νέου κανονισμού, διάφορα προϊόντα όπως υλικά που βασίζονται στο ξύλο και παράγωγα τους όπως οι χάρτινες συσκευασίες διατίθενται ή καθίστανται διαθέσιμα στην αγορά ή εξάγονται μόνον εάν πληρούνται όλες οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
- Είναι μηδενικής αποψίλωσης (δεν προέρχονται από αποψιλωμένα εδάφη ή περιοχές όπου έχουν σημειωθεί παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων)
- Έχουν παραχθεί σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία της χώρας παραγωγής
- Καλύπτονται από δήλωση δέουσας επιμέλειας (σύμφωνα με την οποία αποδεικνύεται η προέλευση των υλικών που βασίζονται στο ξύλο, όπως και τα παράγωγα του)
Ο κανονισμός θα τεθεί σε ισχύ από τις 29 Ιουνίου 2024, ωστόσο οι κύριες απαγορεύσεις και υποχρεώσεις δεν θα ισχύουν μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου 2024.
Τα Προϊόντα που επηρεάζονται
Σύμφωνα με το παράρτημα 1 του κανονισμού, οι κατηγορίες των σχετικών παραγώγων προϊόντων που αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό αποψίλωσης εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στα οποία θα εφαρμοστεί ο νέος νόμος είναι τα ακόλουθα:
- Βοοειδή
- Κακάο
- Καφές
- Ελαιοφοίνικας
- Καουτσούκ
- Σόγια
- Ξύλο
Εντός του κανονισμού αναφέρεται, επίσης, ότι το αργότερο έως τις 30 Ιουνίου 2025, η Επιτροπή θα έχει υποβάλλει την εκτίμηση των επιπτώσεων, συνοδευόμενη, κατά περίπτωση, από νομοθετική πρόταση για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής του παρόντος κανονισμού και σε άλλα φυσικά οικοσυστήματα, όπως και την πιθανή επέκταση του καταλόγου με τα σχετικά παράγωγα προϊόντα.
Έμποροι και Φορείς Εκμετάλλευσης
Ο νέος νόμος φέρει υποχρεώσεις (κεφάλαιο 2) για τους εμπόρους και τους φορείς εκμετάλλευσης, έτσι όπως ορίζονται στο άρθρο 2 του Κανονισμού:
- «Φορέας εκμετάλλευσης: κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που, στο πλαίσιο εμπορικής δραστηριότητας, διαθέτει στην αγορά σχετικά παράγωγα προϊόντα ή τα εξάγει» (κυρίως ο παραγωγός)
- «Έμπορος: κάθε πρόσωπο στην αλυσίδα εφοδιασμού, διαφορετικό από τον φορέα εκμετάλλευσης, το οποίο, στο πλαίσιο εμπορικής δραστηριότητας, καθιστά διαθέσιμα στην αγορά σχετικά παράγωγα προϊόντα» (κυρίως οι μεταπωλητές)
Υποχρεώσεις των Εμπόρων και Φορέων Εκμετάλλευσης
Ο κανονισμός διαχωρίζει τους εμπόρους και τους φορείς σε ΜΜΕ (μεσαία ή μικρή επιχείρηση) και μη. Συγκεκριμένα:
- Οι έμποροι που δεν είναι ΜΜΕ θεωρούνται ως φορείς εκμετάλλευσης που δεν είναι ΜΜΕ και υπόκεινται στις προαναφερθείσες προϋποθέσεις για τη διάθεση και εξαγωγή προϊόντων (παράγραφος 2 αυτού του άρθρου), καθώς και οφείλουν να δημιουργήσουν και διατηρήσουν συστήματα δέουσας επιμέλειας, να υποβάλουν εκθέσεις, να τηρήσουν αρχεία, να συλλέγουν τις απαραίτητες πληροφορίες, και να εφαρμόζουν διαδικασίες και μέτρα μετριασμού του κινδύνου, όσον αφορά τα σχετικά βασικά και τα σχετικά παράγωγα προϊόντα που καθιστούν διαθέσιμα στην αγορά.
- Οι έμποροι που είναι ΜΜΕ συλλέγουν και διατηρούν τις ακόλουθες πληροφορίες για τα σχετικά παράγωγα προϊόντα τα οποία σκοπεύουν να καταστήσουν διαθέσιμα στην αγορά, και είναι τα στοιχεία της επιχείρησης και, εάν υπάρχει, διαδικτυακή διεύθυνση των φορέων εκμετάλλευσης ή των εμπόρων που τούς προμήθευσαν τα σχετικά παράγωγα προϊόντα (καθώς και τους αριθμούς αναφοράς των δηλώσεων δέουσας επιμέλειας που συνδέονται με τα εν λόγω παράγωγα προϊόντα).
- Οι φορείς εκμετάλλευσης που είναι ΜΜΕ δεν υποχρεούνται να ασκούν δέουσα επιμέλεια για τα σχετικά παράγωγα προϊόντα που περιέχονται σε σχετικά παράγωγα προϊόντα ή παράγονται από αυτά και έχουν ήδη υποβληθεί σε δέουσα επιμέλεια.
Στόχοι και Κυρώσεις του Νομοθετικού Πλαισίου
Η θέσπιση του συγκεκριμένου κανονισμού από την Επιτροπή έχει ως κύριους στόχους την μείωση της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών, την ελάττωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τη μείωση απώλειας βιοποικιλότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Τέλος, για τη μη συμμόρφωση των φορέων εκμετάλλευσης ή εμπόρων, θα εφαρμόζονται πρόστιμα που θα φτάνουν τουλάχιστον το 4 % του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών τους στην Ε.Ε..
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις υποχρεώσεις των εμπόρων και φορέων εκμετάλλευσης, των προϊόντων, τη δήλωση δέουσας επιμέλειας αλλά και όλες τις υπόλοιπες λεπτομέρειες του νέου νόμου, μπορείτε να βρείτε στην δημοσίευση της επίσημης εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
